1η Οκτωβρίου 1960: Ημέρα "ανεξαρτησίας" Κυπριακής Δημοκρατίας.

Όταν ο Ελληνισμός της Κύπρου είδε κι απόειδε με τα τηλεγραφήματα, τις προσφυγές στους διεθνείς οργανισμούς, τα δημοψηφίσματα και τα λοιπά νομικίστικα διαβήματα είπε να αναλάβει ο ίδιος την τύχη του στα χέρια του. "Εάν η διεθνής διπλωματία είναι ΑΔΙΚΟΣ και εν πολλοίς ΑΝΑΝΔΡΟΣ, η Κυπριακή ψυχή είναι γενναία. Εάν οι δυνάσται μας δεν θέλουν να αποδώσουν τη λευτεριά μας, μπορούμεν να την διεκδικήσωμεν με τα ίδια μας τα ΧΕΡΙΑ ΚΑΙ ΜΕ ΤΟ ΑΙΜΑ μας." Αυτά έγραφε ο Αρχηγός Γρίβας Διγενής στην πρώτη του προκήρυξη της 1ης Απριλίου 1955. Ήταν τότε που οι Έλληνες της Κύπρου ξεσηκώθηκαν εναντίων των Άγγλων αποικιοκρατών με σκοπό την ΕΝΩΣΙΝ και μόνον. (όπως έλεγε ο περίφημος όρκος της Φανερωμένης). Παρά όμως την ηρωική δράση της ΕΟΚΑ, παρά τις αγχόνες και τα ολοκαυτώματα, η διεθνής διπλωματία απέδειξε για ακόμα μια φορά το άδικο και άνανδρο πρόσωπό της. Και αντί της πολυπόθητης ΈΝΩΣΗΣ με την μάνα Ελλάδα, φέρνουν στην Κύπρο ένα εκτρωματικό σύνταγμα και δημιουργείται μία ανεξάρτητη "τάχα" δημοκρατία. Tα λόγια του Ηλία Ηλιού στην Βουλή των Ελλήνων αντικατοπτρίζουν τα πραγματικά γεγονότα: "Η Κύπρος δεν κατέστη ούτε δημοκρατία ούτε ανεξάρτητος. Αι συμφωνίαι αποτελούν πράγματι μιαν πρωτοφανή ήττα της Ελλάδος."

Πρωτεργάτες όλων αυτών φυσικά οι Άγγλοι που όταν είδαν ότι νικήθηκαν από μια χούφτα απειροπόλεμα αμούστακα παλλικάρια δεν θέλησαν να δώσουν την Κύπρο στην Ελλάδα και ενέπλεξαν στο όλο παιχνίδι την Τουρκία. Η Τουρκία που ας σημειωθεί εδώ ότι είχε παραιτηθεί από τα δικαιώματά της στην Κύπρο από το 1923 και δεν είχε καμία βλέψη στο νησί από τότε. Αφού και οι ίδιοι οι Τούρκοι της Κύπρου ως εναλλακτική λύση για την ΕΝΩΣΗ της Κύπρου με την Ελλάδα έθεταν την παραμονή της Κύπρου υπό βρεττανική κατοχή.

Όταν άρχισε να γίνεται αισθητή στους Άγγλους η πίεση του αγώνα της ΕΟΚΑ, και το ενδεχόμενο να λυθεί το Κυπριακό πρόβλημα στα πλάισια του ΟΗΕ (ήδη από το 1954 η Ελλάδα είχε προσφύγει στον ΟΗΕ και παρ΄ ολίγο να πετύγχαινε να κερδίσει ψήφισμα υπέρ της αυτοδιάθεσης της Κύπρου), οι Άγγλοι συνεκάλεσαν το καλοκαίρι του 1955 την Τριμερή του Λονδίνου. (ονομάστηκε τριμερής γιατί σ αυτή την διάσκεψη εκτός της Ελλάδος και της Αγγλίας που ήταν οι άμεσα ενδιαφερόμενοι επι του ζητήματος προσεκλήθη και η Τουρκία, γεγονός που προκάλεσε τις αντιδράσεις περισσότερο των Κυπρίων παρά της Ελληνικής κυβέρνησης). Όπως γράφει ο Κύπριος παρατηρητής της διάσκεψης Νίκος Κρανιδιώτης "η τριμερής ωργανώθη υπό της Βρεττανικής Κυβερνήσεως με αντικιμενικόν σκοπόν να προβάλει επί διεθνούς πεδίου την Τουρκίαν ως απαραίτητον παράγοντα λύσεως του Κυπριακού, να εμφανίσει την Ελλάδα και την Τουρκία αντιδικούσας επί της Κύπρου και να αναλάβει η ίδια τον ρόλο του μεγαλόψυχου διαιτητού και τελικού ρυθμιστού της όλης υποθέσεως" Το κλίμα μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας οξύνθηκε μετά και τα καννιβαλλιστικά γεγονότα της 6ης Σεπτεμβρίου στην Κωνσταντινούπολη όπου πλήθος εξαγριωμένων τούρκων λεηλάτησαν τις Ελληνικές περιουσίες της Πόλης. Αυτό ήταν το σατανικό σχέδιο των Άγγλων οι οποίοι σε καμίαν περίπτωση δεν επιθυμούσαν να παραχωρήσουν την Κύπρο στην Ελλάδα. Η τριμερής διάσκεψη του Λονδίνου ήταν μόνο η αρχή αλλά δείχνει φανερά τις προθέσεις της Αγγλίας στο Κυπριακό. Και ενώ ο αγώνας της ΕΟΚΑ συνεχιζόταν οι Άγγλοι με διάφορα διχοτομικά σχέδια λύσης επανέρχονται συχνά. Η αρνήσεις που εισπράττουν από την Ελληνική και Κυπριακή πλευρά και η όλο και περισσότερη πίεση που ασκεί η ένοπλος δράση της ΕΟΚΑ κάνουν την Βρεττανία να καταστρώσει νέα επαίσχυντα σχέδια. Ωθούν τους Τούρκους της Κύπρου να στρατευτούν σε ένοπλες τουρκοκυπριακές ομάδες ως αντιστάθμισμα στην Ενωτική δράση της ΕΟΚΑ. Και έτσι στην Κύπρο συμβαίνει το εξής παράδοξον. Ενώ η ΕΟΚΑ είχε κηρυχθεί από την πρώτη μέρα παράνομη τρομοκρατική οργάνωση η "Βολκάν" , η αντίστοιχη τουρκοκυπριακή όχι μόνον δεν είχε κηρυχθεί παράνομη αλλά μέλη της στελέχωναν την επικουρική αστυνομία που ήταν υπό τις διαταγές των Άγγλων. Εκτός όμως των τούρκων υπήρχαν και άλλοι που στην Κύπρο δεν ήθελαν την Ένωση. Οι κομμουνιστές οι προδότες αυτοί του Ελληνικού έθνους, όπως και στην περίπτωση της Μακεδονίας θέλοντας να ελέγξουν το λαϊκό κίνημα, και λαμβάνοντας κατευθύνσεις από τα κομμουνιστικά όργανα, έρχονται αντιμέτωποι με την ΕΟΚΑ και αποκηρύσσουν την οργάνωση, αποκαλώντας την τρομοκρατική και τους συμμετέχοντες εν αυτή τραμπούκκους και ψευτοδιγενίδες. Οι απόψεις του ΑΚΕΛ (κομμουνιστικό κόμμα της Κύπρου συνέπιπταν με αυτές των Άγγλων αφού έλεγαν ότι "δεν μπορούμε να ζητούμε αυτοδιάθεση αλλά να ακολουθούμε το δρόμο των διαπραγματεύσεων". Οι Άγγλοι όμως δεν χρησιμοποίησαν τους κομμουνιστές αλλά τους Τούρκους περισσότερον, αφού οι πρώτοι δεν ήταν άξιοι εμπιστοσύνης και επιπλέον, θα δυσφημιζόταν η Αγγλία στα μάτια της Αμερικής αν φανερωνόταν ότι συνεργαζόταν με κομμουνιστές Και αφού οι προσφυγές της Ελλάδας στον ΟΗΕ δεν έβρισκαν την ανάλογη απήχηση, αφού ο αγώνας της ΕΟΚΑ και οι συνεχείς νίκες κατά των Άγγλων στον στρατιωτικό τομέα δεν έγινε κατορθωτό να μεταφερθούν στον διπλωματικό στίβο, φτάνουμε στο 1959 οπόταν έγινε και η μεγαλύτερη υποχώρηση στις διεκδικήσεις τόσον της Ελληνικής διπλωματίας όσο και των Κυπρίων απεσταλμένων. Το εξής κείμενο εκφράζει 100% το κλίμα που επικρατούσε. "Κατόπιν ενεφανίσθησαν διαφωνίαι μεταξύ των κύκλων της Ελληνικής κυβερνήσεως αι οποίαι ήλθον εις γνώσην της Αγγλικής Κυβερνήσεως και την ενεθάρρυναν να εξακολουθήσει την αρνητικήν στάσιν της απέναντι του ζητήματος. Κατόπιν η Ελληνική κυβέρνησις έπεισεν τον Μακάριον να κάμει υποχωρήσεις. Εκάστην φοράν που εγένοντο υποχωρήσεις εκ μέρους του Μακρίου η Αγγλική κυβέρνησις τας εξεμεταλλέυετο εις βάρος των Ελλήνων της Κύπρου, μέχρις ώτου κατόρθωσεν και έπεισε την Ελληνική κυβέρνησιν και τον Μακάριο να αποκυρίξουν την αυτοδιάθεσιν και την Ένωσιν. Η Αγγλική κυβέρνηση εφοβήτο τον Μακάριον και τον Γρίβα, ενώ δεν εφοβείτο την Ελληνικήν Κυβέρνησιν γνωρίζουσα την αστάθειάν της."

Η υπογραφή των συμφωνιών έγιναν χωρίς να ενημερωθεί ο Κυπριακός μαχόμενος λαός για το περιεχόμενό τους, ούτε καν ο αρχηγός της ΕΟΚΑ που προσέφερε τα μέγιστα στο ζήτημα.. Το ερώτημα ειρήνη ή συνέχιση του αγώνα βασάνιζε τον θρυλικό Διγενή, τον Στρατηγό Γεώργιο Γρίβα, ο οποίος γράφει: "Συνέχισης του αγώνος εσήμαινε:
1) Πόλεμον εναντίων των Άγγλων και Τούρκων. Ο πόλεμος τούτος ουδώλος με ανησυχούσε διότι ήμην εις θέσιν να τον συνεχίσω.
2) Πιθανότατα εμφύλιον πόλεμον μεταξύ Κυπρίων, διότι δεν έπρεπε να αρνηθεί κανείς ότι μία μερίς, τουλάχιστον η ειρηνόφιλη και η αρεσκόμενη εις την ησυχίαν, θα εστρέφετο εναντίων ημών. Εαν όμως είχομεν κερδίσει μέχρι της στιγμής τον ένοπλον αγώνα, τούτο ωφείλετο τόσον εις την μαχητικότητα των Ελλήνων της Κύπρου όσον και εις την καθολικήν συμμετοχήν, έμμεσον ή άμεσον, εις τούτον, του Ελληνικού Κυπριακού λαού. Οι ελάχιστοι αντιδρώντες απεμονώθησαν τελείως και κατέστησαν ακίνδυνοι.
3) Ήτο βέβαιον ότι ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος εφ όσον υπέγραψε τας συμφωνίας θα εστρέφετο πλέον εναντίων ημών και φυσικόν ήτο να παρασύρει μερίδα τινά μικράν η μεγάλην του Κυπριακού λαού.
4) Τέλος μου ήτο δύσκολον, εφ όσον δεν είχον καμμίαν σχεδόν επικοινωνίαν με την Ελλάδαν να υπολογίσω τον εκεί αντίκτυπον της αποφάσεώες μου περί συνεχίσεως του αγώνος, ως και την συμπαράστασιν ή μη του Ελληνικού λαού εις τούτον, ανεξαρτήτως της στάσεως της Ελληνικής κυβέρνησης η οποία θα εστρέφετο αναφανδόν εναντίον μας.
5) Η εναντίον του αγώνος στάσις του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και της Ελληνικής Κυβερνήσεως θα με ηνάγκαζε να στραφώ προς άλλας κατευθύνσεις ως προς την διπλωματικήν υποστήριξίν μας και δεν ήμην εις θέσιν να γνωρίζω εαν θα εύρισκον ανταπόκρισιν παρ΄ άλλω κράτει.
Τα ανωτέρω ήσαν σοβαρότατα μειονεκτήματα δια την συνέχισιν του αγώνος, τα οποία έπρεπε να σταθμίσω καλώς, πριν λάβω οριστικήν απόφασιν. Εν τούτοις τίποτε δεν με επτόει περισσότερον από τον εμφύλιον πόλεμον τον οποίον εθεώρουν ως το σοβαρώτερον μειονέκτημα." Έτσι ο αρχηγός διατάσει "παύσην πυρός" και συστήνει στους αγωνιστές αγάπην και ομόνοιαν.

Οι συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου που οδήγησαν στην ίδρυση του ανεξάρτητου Κυπριακού κράτους περιείχαν σκόπιμα πολλά μειονεκτήματα έτσι ώστε η Αγγλία να μπορεί να επεμβαίνει ως τρίτος μεσολαβητής στην διευθέτηση των προβλημάτων. Πρώτα πρώτα καθιέρωναν ένα συνεταιρισμό Ελλήνων και Τούρκων της Κύπρου στην διοίκηση του νέου κράτους, φανερά δυσανάλογο προς την πληθυσμιακή αναλογία. Η πληθυσμιακή αναλογία ήταν 82% Ελληνοκύπριοι και 18% Τουρκοκύπριοι. Οι διατάξεις όμως των συμφωνιών έδιναν στους Τούρκους 30% στην Βουλή και 40% σε στρατό και αστυνομία. Πρόεδρος θα ήταν Ελληνας και αντιπρόεδρος Τούρκος ο οποίος όμως θα είχε το δικαίωμα αρνησικυρίας (VΕΤΟ) σε όλα σχεδόν τα ζητήματα. Αυτό σήμαινε δηλαδή ότι ο Τούρκος αντιπρόεδρος θα μπορούσε ανα πάσα στιγμή να ασκεί το δικαίωμα του VETO και να μπλοκάρει οποιεσδήποτε αποφάσεις. Ακόμη οι συμφωνίες προνοούσαν διαχωρισμό των δημαρχίων στις κυριότερες πόλεις και χωριστή ψηφοφορία Ελληνων και Τούρκων. Δημιουργήθηκαν επίσης 2 κοινοτικές συνελεύσεις μία Ελληνική και μία Τουρκική που η κάθε μια είχε ευθύνη για τα θρησκευτικά, εκπαιδευτικά και πολιτιστικά θέματα της κοινότητάς τους. Επίσης το νέο σύνταγμα καθιστούσε τους κατοίκους της Κύπρου τους μόνους στον κόσμο που δεν θα είχαν το διακαίωμα της αυτοδιάθεσης δηλαδή να αποφασίσουν οι ίδιοι αν ήθελαν ανεξάρτητο κράτος ή οποιαδήποτε άλλη λύση.Μέγιστο όμως μειονέκτημα των συμφωνιών ήταν η συνθήκη Εγγυήσεως. Η συνθήκη αυτή προνοούσε ότι Αγγλία, Ελλάδα και Τουρκία είχαν το δικαίωμα από κοινού ή και μονομερούς επέμβασης, σε περίπτωση προβλημάτων στο νησί. Καθίστανται δηλαδή οι 3 αυτές χώρες κηδεμόνες του νέου κράτους το οποίο θα έπρεπε νε λειτουργεί υπό την απειλή παρεμβάσεων από την Αγγλία και την Τουρκία (η οποία είχε πλέον αποθρασυνθεί και ζητούσε ανοιχτά διχοτόμηση). Επί τούτου εγκαταστάθηκαν στο νησί μια Ελληνική στρατιωτική δύναμη (ΕΛΔΥΚ) και μία τουρκική (ΤΟΥΡΔΥΚ). Οι δυνάμεις αυτές στελεχώνονταν από 1200 και 800 άντρες αντίστοιχα. Η Αγγλία θα διατηρούσε στο νησί 2 κυρίαρχες στρατιωτικές βάσεις. Τα λάθη και οι διχοτομικές διατάξεις των συμφωνιών που καθιστούσαν το νέο κράτος δυσλειτουργικό φάνηκαν από την πρώτη μέρα της λειτουργία του. Εντοπίστηκαν μερικά σημεία (13) που κρίθηκε ότι έπρεπε να τροποποιηθούν για την καλύτερη λειτουργία του κράτους . Οι τούρκοι όμως έδειξαν ότι δεν ήταν διατεθειμένοι να αλλάξουν οτιδήποτε αφού τους είχαν δοθεί υπερπρονόμια και ουσιαστικά αν και αποτελούσαν το 1/5 του συνολικού πληθυσμού συμμετείχαν εξ ίσου με τους Έλληνες του νησιού στην διοίκηση του κράτους.

Οι μη συντονισμένες ενέργειες από μέρους Ελληνικής και Ελληνοκυπριακής πολιτικής, οι προσωπικές φιλοδοξίες εθναρχών που θέτονταν υπερ άνω του εθνικού συμφέροντος, οδήγησαν την Κύπρο στην σημερινή κατάσταση. Πάνω απ΄ όλα όμως το συμπέρασμα είναι απλό. Μία Κύπρος κατοχυρωμένη στον Εθνικό κορμό όπως η Κρήτη, η Ρόδος και η Μακεδονία, ενωμένη με την υπολοιπη Ελλάδα, δεν θα είχε τίποτα να φοβηθεί ούτε απο τις μηχανορραφίες των Άγγλων ούτε από τις απειλές της Τουρκίας. Το λάθος έγινε με την υποχώρηση υπέρ της ανεξαρτησίας ενώ η θρυλική ΕΟΚΑ που αποτελούσε τον άσσο στο μανίκι της Ελληνικής διπλωματίας δεν έτυχε της ανάλογης εκμετάλλευσης. Το εκτρωματικό σύνταγμα που δόθηκε στην νεοσύστατη Κυπριακπή δημοκρατία λειτούργησε μόνον 3 χρόνια (μέχρι το 1963) οπόταν οι τούρκοι μη αποδεχόμενοι τροποποιήσεις στο σύνταγμα απεχώρησαν από την κυβέρνηση και δημιουργούσαν προβλήματα στο νησί. Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι η ίδρυση ενός ανεξάρτητου Κυπριακού κράτους ήρθε σε μια χρονική στιγμή όπου οι Ελληνες της Κύπρου πολεμούσαν με μόνο στόχο την απελευθέρωση από τους Άγγλους και για ΕΝΩΣΗ με την Ελλάδα, και ότι η ίδρυση του νέου αυτού κράτους επεβλήθη στον λαό της Κύπρου αφού ούτε δημοψηφίσματα έγιναν ούτε κανείς ρώτησε τον λαό αν αποδεχόταν τέτοια λύση.

Ευκαιρίες για ένωση χάθηκαν οπωσδήποτε πριν το 1960 λόγω αδέξιων διπλωματικών χειρισμών. Οι ίδιοι αδέξιοι διπλωματικοί χειρισμοί συνεχίζονται και σήμερα με αποτέλεσμα μέσα σε 40 χρόνια τα αιτήματα της Ελληνικής διπλωματίας να κατρακύλησαν και από την αρχική θέση για ΕΝΩΣΗ να παρακαλάμε τώρα τους Τούρκους για μια ομοσπονδία-συγκυβέρνηση στο νησί. Οι απανωτές υποχωρήσεις έφεραν την Κύπρο σ΄ αυτό το έσχατο σημείο ενώ οι Τούρκοι φαίνεται να επιτυγχάνουν το ζητούμενο τους για διχοτόμηση του νησιού. Από το 1954 οι Τούρκοι μιλούσαν για διχοτόμηση. Εμείς μιλούσαμε για Ένωση και σήμερα μιλάμε για ομοσπονδία ....και έχει ο Θεος.

Και τέλος πάντων για ποιας «δημοκρατίας» και ποιου «κράτους» να πανηγυρίζουμε την ημέρα ίδρυσης, όταν τα 2 μεγαλύτερα κόμματα, ο ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ, επιθυμούν να διαλύσουν το εν λόγω κράτος επιδιώκοντας και στηρίζοντας μανιωδώς τη νεκρανάσταση του Σχεδίου Ανάν, το οποίο διαλύει εκ βάθρων το κράτος και αφήνει στη θέση του ένα αμφιβόλου βιωσιμότητας ομοσπονδιακό μόρφωμα. Χειρότερο κι απ΄ αυτό το έκτρωμα του 1960, το οποίο λειτούργησε μόλις 3 χρόνια. Για ποιας «δημοκρατίας» και ποιου «κράτους» να πανηγυρίζουμε την ημέρα ίδρυσης όταν δεν επιχειρούμε με κάθε τρόπο και κόστος την αναγνώριση του κράτους αυτού από την Τουρκία και δεν θέτουμε βέτο για να την αναγκάσουμε να το κάνει; Όταν εμείς οι ίδιοι υποβαθμίζουμε την κρατική μας υπόσταση προσερχόμενοι στις συνομιλίες ως "Ελληνοκυπριακή πλευρά". Τα συμπεράσματα δικά σας...

*Η μέρα κατά την οποία ανακηρύκτηκε επίσημα η Κυπριακή Δημοκρατία είναι η 16η Αυγούστου 1960 και όχι η 1η Οκτωβρίου.

ΑΠΟΕΛ